1) Genel Olarak Boşanma Davaları

A.Boşanma Davası Hakkında

Boşanma, evlilik birliğinin yasal olarak sona erdirilmesidir. Boşanma davası, eşlerden birinin veya her ikisinin yetkili mahkemeye başvurusu ile açılır. Mahkemeler dışında meydana gelen boşanma hukuken bağlayıcı değildir.

Boşanma davasının nasıl açılacağı, anlaşmalı veya çekişmeli boşanma davalarından hangisinin tercih edildiğine göre değişir. Ancak, her iki tür boşanma davası da Aile Mahkemesi’nde açılır.

B.Boşanma Davası Açmanın Şartları Nelerdir?

Boşanma davası açabilmek için gerekli şartlar dört başlık altında toplanmıştır:

1) Eşler hayatta olmalıdır.
2) Geçerli bir evliliğin kurulmuş ve dava açma anında devam ediyor olması gereklidir.
3) Eşlerden en az birinin boşanma davası açmış olması gerekmektedir.
4) Kanun’da düzenlenen boşanma sebepleri gerçekleşmelidir.

C.Boşanma Davası Açma Sebepleri Nelerdir?

Boşanma davasının açılabilmesi için talebin kanunda yazılı sebeplerden birine dayanması gerekmektedir. Kanun’da boşanma sebepleri m.161-166 arasında altı maddede düzenlenmiş ve onbir adet boşanma sebebi öngörülmüştür. Bunlar sırasıyla;

1)  Zina Nedeniyle Boşanma (TMK. 161. Madde)
2)  Hayata Kast Nedeniyle Boşanma (TMK. 162)
3)  Pek Kötü Muamele Nedeniyle Boşanma (TMK. 162)
4)  Onur Kırıcı Davranış Nedeniyle Boşanma (TMK. 162)
5)  Suç İşleme Nedeniyle Boşanma (TMK. 163)
6)  Haysiyetsiz Hayat Sürme Nedeniyle Boşanma (TMK. 163)
7)  Terk Nedeniyle Boşanma (TMK. 164)
8)  Akıl Hastalığı Nedeniyle Boşanma (TMK. 165)
9)  Evlilik Birliğinin Sarsılması (Şiddetli Geçimsizlik) Nedeniyle Boşanma (TMK. 166/1)
10)  Anlaşmalı Boşanma (TMK. 166/3)
11)  Fiili (Eylemli) Ayrılık Nedeniyle Boşanma (TMK. 166/4)

2)Boşanma Davası Hangi Mahkemede Açılır?

A.Boşanma Davasında Görevli Mahkeme

Boşanma davaları bakımından görevli mahkeme aile mahkemesidir. Aile mahkemeleri dışında başka bir mahkemede açılan boşanma davası, görevsizlik nedeniyle reddedilecektir.

Aile mahkemesi olmayan yerlerde görevli mahkeme asliye hukuk mahkemesidir. Aile mahkemesi sıfatıyla asliye hukuk mahkemeleri boşanma davasına bakabilecektir.

B.Boşanma Davasında Yetkili Mahkeme

Boşanma davalarında kesin yetki bulunmamaktadır. Boşanma davalarında yetki, çekişmeli ve anlaşmalı boşanma davasına göre farklılık göstermektedir.

Çekişmeli boşanma davasına bakmaya yetkili mahkeme aşağıda verilen şekilde belirlenir:

Davalı tarafın yerleşim yerinde olan aile mahkemesinde boşanma davası açılabilir. Davacı tarafın yerleşim yerinde olan aile mahkemesinde boşanma davası açılabilir.

Boşanmak isteyen eşlerin son 6 ayda birlikte ikamet ettikleri yerdeki aile mahkemesinde boşanma davası açılabilir.

Anlaşmalı boşanma davasına bakmaya yetkili mahkeme aşağıda verilen şekilde belirlenir:

Anlaşmalı boşanma davası, herhangi bir adliyedeki aile mahkemesinde açılabilir. Yetkili mahkemenin belirlenmesi bakımından tarafların ikametgahının önemi yoktur. Taraflar uygun gördükleri bir adliyenin aile mahkemesinde anlaşmalı boşanma davası açabilirler.

3) Boşanma Davası Nasıl Açılır?

Boşanma davaları, ‘’çekişmeli boşanma davası’’ ve ‘’anlaşmalı boşanma davası’’ olarak ikiye ayrılır.

Taraflar, boşanmayla ilgili her konuda anlaşarak bir protokol hazırlayabilirlerse; mahkemeden söz konusu anlaşmaya uygun olarak boşanmaya karar verilmesini talep edebilirler. Bu şekilde açılan davaya ‘’anlaşmalı boşanma davası’’ denir.

Taraflar boşanmaya ilişkin konularda anlaşamazlarsa; bu durumda açılacak davaya ‘’çekişmeli boşanma davası’’ denir. Çekişmeli boşanma davalarında anlaşmazlık konusu hususları mahkeme belirler.

A.Çekişmeli Boşanma Davası Nasıl Açılır?

Çekişmeli boşanma davaları, taraflar arasında boşanmaya esas teşkil eden vakıaların çekişmeli olduğu boşanma davalarıdır. Çekişmeli boşanma davası, Medeni Kanun madde 161-166 arasında düzenlenen “genel” veya “özel” boşanma sebeplerine dayanılarak açılabilir:

1. Çekişmeli boşanma davasında genel boşanma sebepleri:  Örneğin, şiddetli geçimsizlik, tehdit, hakaret, şiddet, güven sarsıcı davranışlar, cinsel ilişkiden kaçınma, eşi doğal olmayan yoldan cinsel birleşmeye zorlama, eşin aile bireylerine kötü davranması, eşin aile bireylerine hakaret etmesi, evlilik birliğinden doğan yükümlülükleri yerine getirmeme gibi evlilik birliğinin temelinden sarsılması neticesine yol açan, pekçok neden “genel boşanma nedenleri” arasında yer alabilir. Genel boşanma nedenleri sınırlı sayıda değidir. Genel boşanma nedenleri, evlilik birliğini temelinden sarsan her türlü olay olarak tanımlanabilir.

2. Çekişmeli boşanma davasında özel boşanma sebepleri:  Özel boşanma sebepleri Medeni Kanun’da sınırlı sayıda belirlenmiştir. Kanunda belirlenen bu nedenler dışında özel boşanma sebebine dayalı dava açılamaz. Özel boşanma sebeplerine dayalı çekişmeli boşanma davası açan eş, sadece özel boşanma sebebini ispatlamakla yükümlüdür. Karşı tarafın kusurlu olduğunu ispat yükümlülüğü yoktur. Özel boşanma sebeplerine dayanan çekişmeli boşanma davası açma sebepleri şunlardır:

1) Zina (aldatma) nedeniyle çekişmeli boşanma davası,
2) Hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış nedeniyle çekişmeli boşanma davası,
3) Suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme,
4) Terk nedenine dayalı çekişmeli boşanma davası,
5) Akıl hastalığı nedenine dayalı çekişmeli boşanma davası.

Boşanmak isteyen eş; iki nüsha dava dilekçesi, eklemek istediği belgeler ve nüfus cüzdan fotokopisini ekleyerek Aile Mahkemesi’nde boşanma davası açabilir.

Boşanma davası dilekçesi, boşanma sebeplerini, bu sebeplerin nasıl ispat edileceğini, tanıkların ad-soyad ve adreslerini, bazı kurumların elinde olup mahkemeden yazı yazılarak getirtilmesi talep edilen belge veya kayıtlara ilişkin açıklamaları da içermelidir

Çekişmeli boşanma davası açan davacı, davalı taraftan daha fazla kusurlu ise boşanma davası reddedilir. Az kusurlu eş, boşanmaya karşı çıkarsa boşanma kararı verilemez.

BOŞANMA DAVASININ GENEL VE ÖZEL SEBEPLERİ İSİMLİ MAKALEMİZ İÇİN TIKLAYINIZ.

B. Anlaşmalı Boşanma Davası Nasıl Açılır?

Anlaşmalı boşanma davası açabilmek için aşağıdaki şartların tamamının bulunması gerekmektedir:

1- Evliliğini anlaşmalı boşanma yolu ile sonlandırmak isteyen eşlerin öncelikle en az bir yıl evli kalmış olmaları gerekmektedir.

(Bir yıldan daha kısa süren evliliklerde anlaşmalı boşanma davası öncelikle çekişmeli olarak açılır sonrasında ise taraflar boşanma ve ferileri üzerine anlaşmaya vardıklarına dair protokolü mahkemeye dilekçe yoluyla bildirmesiyle birlikte çekişmeli boşanma, anlaşmalı boşanmaya dönüşür.)

2- Anlaşmalı boşanmak için eşler, boşanmanın maddi ve manevi tüm hukuki sonuçları üzerinde anlaşmaya vardıklarını ‘’anlaşmalı boşanma protokolü’’ içerisinde mahkemeye sunmalıdır.

3- Anlaşmalı boşanma davası tek celsede sona erer; tek celselik duruşmaya eşlerin katılmaları zorunludur. Hakim, her iki tarafı dinleyerek boşanma talebinin özgür iradeye dayalı olup olmadığını kontrol eder.

Anlaşmalı boşanma davasının en önemli unsuru anlaşmalı boşanma protokolüdür. Aile mahkemesi, tarafların hazırladığı anlaşmalı boşanma protokolünü esas alarak boşanma kararı verir.

Boşanma protokolü hazırlamak uzmanlık gerektirir ve bilinçsizce hazırlanması olumsuz sonuçlar doğurabilir. Mal paylaşımı, maddi-manevi tazminat, nafaka, velayet gibi konuların uzman bir avukatın gözetiminde hazırlanması son derece önemlidir.

Anlaşmalı boşanma davası, herhangi bir adliyedeki aile mahkemesinde açılabilir. Yetkili mahkemenin belirlenmesi bakımından tarafların ikametgahının bir önemi yoktur. Taraflar uygun gördükleri bir adliyenin aile mahkemesinde anlaşmalı boşanma davası açabilirler.

Çekişmeli boşanma davasında uygulanan usuller anlaşmalı boşanma davasında uygulanmaz; yani karşı tarafa tebligat gönderme, cevap dilekçesi veya ön inceleme aşaması gibi aşamalar geçilerek doğrudan duruşma günü verilir. Tarafların hazırlayarak imzaladığı protokol aile mahkemesi hakimi tarafından duruşmada onaylanarak boşanma kararı verilir.

4) Çekişmeli Boşanma ile Anlaşmalı Boşanma Arasındaki Farklar Nelerdir?

Anlaşmalı boşanma davası açabilmek için bir yıllık evlilik süresi zorunludur. Oysa çekişmeli boşanma davası için böyle bir zorunluluk bulunmamaktadır.

Anlaşmalı boşanma tek celsede sonuçlanabilirken, çekişmeli boşanma davası tek celsede sonuçlanmamaktadır. Bu nedenle anlaşmalı boşanma davasında boşanma süreci hızlıdır. Anlaşmalı boşanma davasında davanın şartları ve protokol konusunda herhangi bir eksiklik yok ise tek celsede yargılama sonuçlanır.

Çekişmeli boşanma davasında kusur araştırması yapılırken, anlaşmalı boşanma davasında kusur araştırması yapılmaz. Anlaşmalı boşanma davasında kimin kusurlu olduğunun bir önemi yoktur; anlaşma protokolü ve dava şartlarında bir eksiklik yoksa mahkeme kararını verir. Ancak mahkeme, tarafların özgür iradelerine göre karar verip vermediğini kontrol etmek zorundadır.

Çekişmeli boşanma davasında mahkeme, hem boşanma hem boşanmanın sonuçları bakımından bir karar verir. Mahkeme, tarafların boşanma taleplerinin kabulü ya da reddine karar verirken ayrı zamanda boşanmanın sonuçları olan velayet, nafaka, tazminat gibi konularda da karar verir.

Çekişmeli boşanma davalarında ileri sürülmesi caiz olan her türlü delil ileri sürülebilir. Anlaşmalı boşanma davalarında tanık, bilirkişi incelemesi, keşif gibi deliller ileri sürülmez.

Anlaşmalı boşanma davasında eşlerin duruşmada hazır bulunması zorunludur. Oysa çekişmeli boşanma davasında eşlerin duruşmada hazır bulunması gerekmez.

5.Boşanma Davaları Ne Kadar Sürer?

Boşanma davasının ne kadar süreceği mahkemelerin iş yoğunluğuna ve tarafların üzerinde anlaşamadıkları hususların sayısı ve karmaşıklığına göre değişkenlik göstermektedir. Aynı şekilde boşanma davalarının süresi, davanın anlaşmalı veya çekişmeli açılmış olmasına göre de farklılık göstermektedir.

Anlaşmalı boşanma davaları, tek celsede sonuçlanırken; çekişmeli boşanma davalarında bu süreç daha uzun sürmektedir.

Anlaşmalı Boşanma Davaları Ne Kadar Sürer ?

Anlaşmalı boşanma davası açılırken çekişmeli boşanmadan farklı olarak mahkemeye anlaşmalı boşanma protokolünün sunulması gerekmektedir.

Anlaşmalı boşanma protokolünde; mal paylaşımı, velayet, nafaka gibi önemli hususlarda tarafların irade uyuşması söz konusu olduğundan çekişmeli herhangi bir husus bulunmamaktadır. Bu durum, davanın kısa sürede protokole uygun olarak sonuçlanması neticesini doğurmaktadır.

Anlaşmalı boşanma davaları, mahkemelerin yoğunluğuna göre ortalama 1 ile 4 ay arasında sonuçlanabilmektedir.

Çekişmeli Boşanma Davaları Ne Kadar Sürer ?

Çekişmeli boşanma davalarında, ilk derece mahkemesi tarafından nihai kararın verilmesi ortalama olarak 4-6 celse arasında sürmektedir. Celse aralarındaki süreler mahkemenin iş yoğunluğuna göre değişebilmekle birlikte ortalama 3-4 ay arasında olmaktadır.

6) Boşanma Davalarında Süreç Nasıl İşler ?

Boşanma davası beş aşamadan oluşur:
1) Dilekçelerin Teatisi
2) Ön İnceleme
3) Tahkikat
4) Sözlü Yargılama
5) Karar

Boşanma davalarında ilk aşama ‘’dilekçelerin teatisi’’ aşamasıdır. Dilekçeler aşaması, davacı eşin mahkemeye bir dava dilekçesi sunması ile başlamaktadır. Sunulan dava dilekçesi, karşı tarafa tebliğ edilmektedir. Davalı taraf, kendisine tebligatın yapılmasından itibaren 14 gün içerisinde dava dilekçesine karşı cevaplarını mahkemeye sunmak zorundadır. Sonrasında ise 2. cevap dilekçeleri verilecek ve bu dilekçelere ilişkin de aynı süreler uygulanacaktır.

Dilekçelerin teatisi aşamasının ardından taraflara ön inceleme duruşması tarihi tebliğ edilecektir. Uygulamada ön inceleme duruşması ilk duruşmayla aynı gün yapılmaktadır. Ön inceleme duruşmasının ardından aslında en uzun aşama diyebileceğimiz tahkikat aşamasına geçilecektir. Bu aşamada hâkim vakıaları inceleyecek, delilleri değerlendirecek, tanıkları dinleyecek, gerek gördüğü takdirde bilirkişi desteği alacak, pedagog raporlarına başvuracaktır. Bu aşamada bilirkişi raporları, uzman raporları taraflara tebliğ edilecektir. Taraflar isterlerse bu raporlara itiraz edebileceklerdir. Tahkikat aşaması bittikten sonra sözlü yargılama yapılacak ve karar duruşmasına geçilecektir. Karar duruşmasında hâkim, davasının kabulüne ya da reddine karar verecektir. Hâkim daha sonra gerekçeli karar verecek ve bu karar da taraflara tebliğ edilecektir. Taraflar gerekçeli kararla birlikte istinaf başvurunda bulunabileceklerdir. İstinaf aşaması sonucunda kararın kesinleşmesi en az 1 yıl sürmektedir. Sonuç olarak kesin bir süre verilmemekle beraber yaklaşık 3 yıl içerisinde boşanma davaları kesin karara bağlanmaktadır.